1. اطلاعات درج‌شده روی پلاک موتور
پلاک الکتروموتور سه‌فاز حاوی اطلاعات فنی است که تعیین می‌کند موتور در چه شرایطی باید سربندی شود. معمولاً مقادیر ولتاژ به‌صورت زیر روی پلاک نوشته می‌شوند:
220/380 ولت: موتور طراحی‌شده برای شبکه‌های ولتاژ پایین.
380/660 ولت: موتور مناسب برای شبکه‌های ولتاژ متوسط.
660/1140 ولت: موتورهای طراحی‌شده برای ولتاژهای بالاتر، معمولاً در صنایع سنگین.
اعداد کوچک‌تر مربوط به اتصال مثلث (Δ) و اعداد بزرگ‌تر مربوط به اتصال ستاره (Y) هستند.
2. سربندی ستاره (Y)
در اتصال ستاره، سه سر سیم‌پیچ موتور به یک نقطه مشترک متصل شده و سه سر دیگر به منبع تغذیه وصل می‌شوند. این نوع اتصال ولتاژ بالاتر را برای هر سیم‌پیچ تأمین می‌کند.
موارد استفاده:
ولتاژ ورودی مطابق با ولتاژ بزرگ‌تر درج‌شده روی پلاک (مثلاً 380 ولت برای موتور 220/380).
کاهش جریان راه‌اندازی موتور.
مناسب برای راه‌اندازی نرم یا مدارهای سنگین.
روش اتصال:
انتهای سیم‌پیچ‌ها (U2, V2, W2) به هم متصل می‌شوند تا نقطه مشترک ایجاد شود.
سرهای دیگر سیم‌پیچ‌ها (U1, V1, W1) به فازهای R، S و T متصل می‌شوند.
3. سربندی مثلث (Δ)
در اتصال مثلث، انتهای هر سیم‌پیچ به ابتدای سیم‌پیچ بعدی متصل می‌شود، به‌طوری که یک حلقه بسته تشکیل شود.
موارد استفاده:
ولتاژ ورودی مطابق با ولتاژ کوچک‌تر درج‌شده روی پلاک (مثلاً 220 ولت برای موتور 220/380).
افزایش گشتاور موتور.
مناسب برای شرایطی که نیاز به جریان بیشتری در سیم‌پیچ‌ها وجود دارد.
روش اتصال:
انتهای سیم‌پیچ U2 به ابتدای V1، انتهای V2 به ابتدای W1، و انتهای W2 به ابتدای U1 متصل می‌شود.
سه نقطه اتصال به فازهای R، S و T وصل می‌شوند.
4. راه‌اندازی موتور با دو ولتاژ مختلف
موتورهایی که ولتاژ دوگانه دارند (مثلاً 220/380 یا 380/660 ولت)، بسته به ولتاژ شبکه، می‌توانند با اتصال ستاره یا مثلث راه‌اندازی شوند.
مثال:
برای موتور با ولتاژ 220/380 ولت:
اگر شبکه تغذیه 380 ولت باشد: اتصال ستاره.
اگر شبکه تغذیه 220 ولت باشد: اتصال مثلث.
برای موتور با ولتاژ 380/660 ولت:
اگر شبکه تغذیه 660 ولت باشد: اتصال ستاره.
اگر شبکه تغذیه 380 ولت باشد: اتصال مثلث.
5. نکات ایمنی در سربندی موتور
قبل از هرگونه اتصال، از قطع بودن برق اطمینان حاصل کنید.
با استفاده از مولتی‌متر، صحت ولتاژ شبکه و تطابق آن با ولتاژ موتور را بررسی کنید.
پیچ‌های ترمینال را به‌طور کامل محکم کنید تا از ایجاد جرقه یا حرارت اضافی جلوگیری شود.
در صورت شک یا عدم اطمینان، از یک متخصص برق کمک بگیرید.
6. اشتباهات رایج در سربندی
اتصال اشتباه بین ستاره و مثلث: ممکن است باعث سوختن سیم‌پیچ‌ها یا کاهش شدید گشتاور شود.
استفاده از ولتاژ اشتباه: اتصال موتور به ولتاژی بالاتر یا پایین‌تر از مقدار توصیه‌شده می‌تواند به موتور آسیب بزند.
عدم رعایت ترتیب فازها: باعث چرخش معکوس موتور می‌شود که ممکن است به تجهیزات مکانیکی متصل آسیب برساند.
7. نکات تخصصی برای بهینه‌سازی عملکرد
استفاده از سافت استارتر یا درایو فرکانس متغیر (VFD) برای کاهش جریان راه‌اندازی و کنترل بهتر سرعت موتور.
در صورت وجود بارهای سنگین، استفاده از اتصال مثلث برای بهره‌گیری از گشتاور بیشتر.
بازدید و نگهداری دوره‌ای از ترمینال‌ها و عایق‌بندی سیم‌پیچ‌ها برای جلوگیری از اتصال کوتاه.
نتیجه‌گیری
سربندی صحیح الکتروموتور سه‌فاز طبق ولتاژ درج‌شده روی پلاک، نه‌تنها عملکرد بهینه موتور را تضمین می‌کند، بلکه از خرابی‌های احتمالی و هزینه‌های ناشی از تعمیرات جلوگیری می‌کند. با رعایت دستورالعمل‌های ارائه‌شده و بهره‌گیری از تجهیزات محافظتی، می‌توان طول عمر و کارایی موتور را به میزان قابل‌توجهی افزایش داد.
ترجمه و جمع آوری:
