تعریف و عملکرد موج‌گیرها
موج‌گیرها، به طور کلی، دستگاه‌هایی هستند که با ایجاد یک مسیر کم‌مقاومت برای جریان اضافی، از عبور ولتاژهای گذرا به تجهیزات حساس جلوگیری می‌کنند. عملکرد آن‌ها به گونه‌ای است که هنگامی که ولتاژ سیستم از حد مجاز فراتر می‌رود، موج‌گیر به سرعت فعال می‌شود و ولتاژ اضافی را به زمین هدایت می‌کند. این ویژگی باعث می‌شود که تجهیزات الکتریکی از آسیب‌های جدی در امان بمانند.
انواع موج‌گیرها
موج‌گیرهای مبتنی بر مقاومت و دیود:
این نوع از موج‌گیرها معمولاً در سیستم‌های با ولتاژ پایین به کار می‌روند.
آن‌ها شامل دیودهایی هستند که به محض رسیدن ولتاژ به سطح خاصی، جریان را به زمین هدایت می‌کنند. این دیودها در برابر اضافه ولتاژها به سرعت واکنش نشان می‌دهند و از عبور ولتاژ اضافی به تجهیزات حساس جلوگیری می‌کنند.
موج‌گیرهای متغیر:
این نوع از موج‌گیرها از ترکیبی از چندین عنصر مختلف برای تنظیم و کنترل ولتاژ استفاده می‌کنند.
آن‌ها معمولاً دارای طراحی پیچیده‌تری هستند و در کاربردهای صنعتی و تجاری برای حفاظت از تجهیزات گران‌قیمت استفاده می‌شوند.
موج‌گیرهای گاز:
این نوع از موج‌گیرها از گازهای خاصی مانند آرگون یا نئون برای کنترل ولتاژ استفاده می‌کنند.
موج‌گیرهای گاز در ولتاژهای بالا به کار می‌روند و در شرایطی که احتمال نوسانات بالاست، عملکرد خوبی دارند. آن‌ها همچنین معمولاً دارای عمر طولانی‌تری نسبت به سایر انواع هستند.
موج‌گیرهای اکسید فلزی (MOV):
این نوع موج‌گیرها با استفاده از اکسید فلز مانند روی طراحی شده‌اند و به طور گسترده‌ای در سیستم‌های الکتریکی مدرن به کار می‌روند.
MOVها به سرعت به اضافه ولتاژها واکنش نشان می‌دهند و اجازه نمی‌دهند که ولتاژ بیش از حد به تجهیزات برسد. آن‌ها می‌توانند ولتاژهای بسیار بالایی را تحمل کنند و در برابر شرایط سخت عملکرد خوبی دارند.
کاربردهای موج‌گیرها
حفاظت از ترانسفورماتورها:
ترانسفورماتورها به عنوان یکی از اجزای کلیدی در سیستم‌های برق، به ویژه در انتقال و توزیع انرژی، نیاز به حفاظت دارند. موج‌گیرها می‌توانند به طور موثری از ترانسفورماتورها در برابر اضافه ولتاژهای ناشی از صاعقه یا نوسانات دیگر محافظت کنند.
حفاظت از تجهیزات الکتریکی:
تمامی تجهیزات الکتریکی حساس، از جمله کلیدها، سوییچ‌ها و کنترل‌کننده‌ها، باید در برابر اضافه ولتاژ محافظت شوند. موج‌گیرها به کاهش خطر آسیب‌های ناشی از ولتاژهای گذرا کمک می‌کنند.
کاهش هزینه‌های تعمیر و نگهداری:
با جلوگیری از آسیب‌های ناشی از ولتاژهای گذرا، هزینه‌های تعمیر و نگهداری تجهیزات کاهش می‌یابد. این امر نه تنها منجر به صرفه‌جویی مالی می‌شود، بلکه زمان غیر فعال بودن سیستم را نیز کاهش می‌دهد.
افزایش ایمنی:
موج‌گیرها به افزایش ایمنی کارکنان و کاربران سیستم‌های برق کمک می‌کنند. با جلوگیری از خطرات ناشی از نوسانات ولتاژ، خطر بروز حوادث و صدمات کاهش می‌یابد.
استفاده در سیستم‌های حفاظت از صاعقه:
موج‌گیرها به عنوان بخشی از سیستم‌های حفاظت از صاعقه در ساختمان‌ها و تأسیسات مختلف نصب می‌شوند تا از آسیب‌های ناشی از صاعقه جلوگیری کنند.
نتیجه‌گیری
موج‌گیرها یا سرج ارسترها به عنوان ابزارهای حیاتی در شبکه‌های برق قدرت، به حفاظت از تجهیزات، کاهش خطرات ناشی از اضافه ولتاژ و افزایش ایمنی کمک می‌کنند. با توجه به رشد روزافزون شبکه‌های برق و نیاز به تأمین انرژی پایدار و ایمن، استفاده از این تجهیزات برای حفظ عملکرد صحیح و ایمن سیستم‌های برق ضروری است. طراحی و انتخاب مناسب موج‌گیرها برای کاربردهای مختلف، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و می‌تواند تأثیر بسزایی در حفظ و نگهداری زیرساخت‌های برق داشته باشد.
ترجمه و جمع آوری:
واحد تحقیق و توسعه بارق، Baregh
بارق، مرجع آگهی ها و نیازمندی های صنعت برق
